Polskie tradycje drukarstwa są prawie tak samo stare jak tradycje tej sztuki
w Europie i na świecie.
Biblia Jana Gutenberga -- pierwsza w Europie książka wydrukowana
ruchomymi czcionkami -- powstała w Moguncji w 1452 r.
W Polsce pierwszą książkę wydrukowano w 1473 r. czyli 21 lat
po Biblii Gutenberga.
Dla porównania w Paryżu pierwszy dokument drukowany powstał
w 1470 r. -- zaledwie trzy lata wcześniej.
Od tego czasu w polskich drukarniach wykorzystywano materiał
zecerski wzorowany na czcionkach zagranicznych, ale powstało także wiele
oryginalnych pism autorstwa polskich zecerów i typografów.
Do niedawna pismom tym groziło zapomnienie, gdyż zagraniczni producenci
fontów komputerowych nie korzystają z polskiego dorobku
typograficznego.
Polska Grupa Użytkowników Systemu TeX wspiera inicjatywę
opracowania wersji komputerowych polskich pism drukarskich.
GUST wspiera także projekty polonizacji
popularnych pism drukarskich w oparciu o publicznie
dostępne fonty rozpowszechniane na licencji GNU lub zbliżonej do
licencji GNU (fonty z dystrybucji programu Ghostscript oraz
rodziny fontów CM i CC).
Dotychczasowe rezultaty (tj. opracowane i udostępnione
do chwili obecnej fonty) zestawiono poniżej. Mogą być one wykorzystane we
wszystkich współczesnych programach graficznych i edytorskich.
Fonty mogą być wykorzystywane i rozpowszechniane bezpłatnie.
- Rodzina krojów PL
-
Poszerzona o polskie znaki diakrytyczne rodzina fontów Computer
Modern (CM). Fonty CM, wchodzące w skład każdej
instalacji TeX-owej, zostały zaprojektowane przez Donalda E. Knutha
w opracowanym przez niego programie (i języku) METAFONT.
Autorami fontów PL są Marek Ryćko i Bogusław Jackowski.
Fonty dostępne są w wersji źródłowej w większości współczesnych
dystrybucji systemu TeX, a także na serwerach CTAN i ich kopiach,
np.
Janusz M. Nowacki przygotował fonty PL w formacie Type 1.
W maju 2000 r. fonty PL zostały zmodyfikowane
i przystosowane do użycia także w programach graficznych
i edytorskich (np. w Windows). Fonty te wyposażono obecnie
w pliki przekodowań (
.enc
, a więc posiadacze
starszych instalacji powinni sprawdzić czy wpisy w pliku
konfiguracyjnym sterownika Dvips psfonts.map
są zgodne
z zawartością plików .map
dostarczonych w pakiecie
dystrybucyjnym.
-
Rodzina krojów CC-PL
-
Poszerzona o polskie znaki diakrytyczne rodzina fontów Computer
Concrete (CC), która została zaprojektowana przez Donalda
E. Knutha specjalnie do składu publikacji Concrete Mathematics
w opracowanym przez niego programie (i języku) METAFONT.
Autorami
fontów cc-pl
są Marek Ryćko i Bogusław Jackowski.
Fonty dostępne są w wersji źródłowej na serwerach CTAN i ich
kopiach, np.
W styczniu 2002 r. Włodek Bzyl przetworzył fonty cc-pl do formatu
Type 1 i są one dostępne na:
-
Antykwa Toruńska
-
Dwuelementowa antykwa zaprojektowana przez toruńskiego typografa
Zygfryda Gardzielewskiego (współpraca Józef Gruszka).
Pismo to używane jest głównie do składania akcydensów.
Antykwę Toruńską odlano pierwszy raz w 1960 roku w Odlewni
Czcionek ,,Grafmasz'' w Warszawie.
Produkowana była w odmianach:
zwykłej, półgrubej i pochyłej (brak półgrubej kursywy).
Autorem wersji elektronicznych jest Janusz M. Nowacki.
-
Antykwa Półtawskiego
-
Dwuelementowa antykwa zaprojektowana w latach 1923--1928 przez
grafika i typografa Adama Półtawskiego. Po raz pierwszy pismo to
zostało odlane w 1931 roku w firmie Idźkowski i S-ka.
Produkowana była w trzech odmianach: zwykłej, półgrubej
i pochyłej. Komputerowa replika tego kroju została poszerzona
także o półgrubą kursywę. Wersję elektroniczną przygotowali
Janusz M. Nowacki, Bogusław Jackowski i Piotr Strzelczyk.
-
QuasiPalatino
-
Uzupełniona do układu
QX
i nieco zmodyfikowana
rodzina fontów URW Palladio L (z dystrybucji programu
Ghostscript, rozpowszechniana na zasadach GNU General Public Licence).
Jest to replika szeroko rozpowszechnionego kroju pisma Palatino
(Giambattista Palatino to XVI-wieczny mistrz pisma odręcznego),
zaprojektowanego przez Hermanna Zapfa w latach czterdziestych XX wieku.
Autorami modyfikacji są: Bogusław Jackowski, Janusz M. Nowacki
i Piotr Strzelczyk. Prace nad adaptacją tego fontu były częściowo
sponsorowane przez Polską Grupę Użytkowników Systemu TeX GUST.
Zmodyfikowany font otrzymał nazwę QuasiPalatino. Poprzednio używane
nazwy (w zamierzchłych czasach Platan i później QuasiPalladio) należy
uznać za nieaktualne.
- QuasiTimes
-
Uzupełniona do układu
QX
i nieco zmodyfikowana rodzina fontów Nimbus Roman No9 L
(z dystrybucji programu Ghostscript, rozpowszechniana na zasadach GNU
General Public Licence). Jest to replika bardzo popularnego kroju pisma
Times New Roman, zaprojektowanego przez Stanleya Morisona, po raz pierwszy
użytego do drukowania gazety ,,The Times'' 3 października 1932 roku.
Autorami modyfikacji są: Bogusław Jackowski, Janusz M. Nowacki
i Piotr Strzelczyk. Prace nad adaptacją tego fontu były częściowo
sponsorowane przez Polską Grupę Użytkowników Systemu TeX GUST
i Komitet Badań Naukowych. Zmodyfikowany font otrzymał
nazwę QuasiTimes.
- QuasiBookman
-
Uzupełniona do układu
QX
i nieco zmodyfikowana rodzina fontów URW Bookman L
(z dystrybucji programu Ghostscript, rozpowszechniana na zasadach
GNU General Public Licence). Font ten jest wzorowany na piśmie Antique
Old Style z XIX wieku, odlany przez firmę Linotype jako Bookman
w roku 1936. Autorami modyfikacji są: Bogusław Jackowski,
Janusz M. Nowacki i Piotr Strzelczyk. Prace nad adaptacją tego
fontu były częściowo sponsorowane przez Polską Grupę Użytkowników
Systemu TeX GUST i Komitet Badań Naukowych. Zmodyfikowany font
otrzymał nazwę QuasiBookman.
- QuasiCourier
-
Uzupełniona do układu
QX
i nieco zmodyfikowana rodzina fontów Nimbus Mono L
(z dystrybucji programu Ghostscript, rozpowszechniana na zasadach
GNU General Public Licence). Jest to replika popularnego
kroju pisma, stosowanego w głowicowych maszynach do pisania firmy IBM.
Autorami modyfikacji są: Bogusław Jackowski, Janusz M. Nowacki
i Piotr Strzelczyk. Prace nad adaptacją tego fontu były częściowo
sponsorowane przez Polską Grupę Użytkowników Systemu TeX GUST
i Komitet Badań Naukowych. Zmodyfikowany font otrzymał nazwę
QuasiCourier.
- QuasiSwiss i QuasiSwissCondensed
-
Uzupełnione do układu
QX
i nieco zmodyfikowane dwie rodziny fontów: Nimbus Sans L
i Nimbus Sans L Condensed (z dystrybucji
programu Ghostscript, rozpowszechniane na zasadach GNU General
Public Licence). Nimbus Sans to odpowiednik fontu Helvetica,
zaprojektowanego przez Alfreda Hoffmana i Maxa Miedingera
dla szwajcarskiej firmy Haas (1957). Początkowo pismo nosiło
nazwę Neue Haas Grotesk. Autorami modyfikacji są: Bogusław Jackowski,
Janusz M. Nowacki i Piotr Strzelczyk. Prace nad adaptacją tych
fontów były częściowo sponsorowane przez Polską Grupę Użytkowników Systemu
TeX GUST i Komitet Badań Naukowych. Zmodyfikowane fonty otrzymały
nazwy odpowiednio QuasiSwiss i QuasiSwissCondensed.
Z nazwy QuasiHelvetica (użytej we wcześniejszych wersjach) trzeba było
zrezygnować ze względu na zastrzeżenie nazwy.
QuasiChancery
Uzupełniony do układu
QX
i nieco zmodyfikowany font URW Chancery L (z dystrybucji programu
Ghostscript, rozpowszechniany na zasadach GNU General Public Licence).
Pismo to zaprojektował Hermann Zapf, czerpiąc inspirację z XVI-wiecznej
pisanki, którą były drukowane dokumenty watykańskie. Autorami modyfikacji
są: Bogusław Jackowski, Janusz M. Nowacki i Piotr Strzelczyk.
Prace nad adaptacją tego fontu były częściowo sponsorowane przez Polską
Grupę Użytkowników Systemu TeX GUST i Komitet Badań Naukowych.
Zmodyfikowany font otrzymał nazwę QuasiChancery.
Fonty na licencji GNU rodzin Quasi... są dostępne także w jednym
pakiecie
qfnt-tds.zip,
zawierającym spakowaną strukturę katalogów zgodną ze strukturą TDS
(TeX Directory Standard), co ma na celu ułatwienie instalacji.